NOWOŚĆ W PRAWIE WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ – PRZESŁANKA ZDOLNOŚCI REJESTROWEJ
Aby uzyskać patent na wynalazek, bądź też prawo ochronne na wzór użytkowy i prawo z rejestracji wzoru przemysłowego, nasze rozwiązania muszą spełniać określone wymogi.
Wynalazek musi być 1) nowy, 2) posiadać poziom wynalazczy, 3) i musi nadawać się do przemysłowego zastosowania.
Wzór użytkowy, podobnie jak patent, musi być 1) nowy 2) i nadawać się do przemysłowego zastosowania. Ale już nie musi posiadać poziomu wynalazczego, czyli być “nieoczywisty” dla znawcy.
Z kolei wzór przemysłowy musi 1) być nowy, 2) i posiadać indywidualny charakter.
Na marginesie: Znak towarowy nie musi być nowy, aby uzyskać ochronę. W procesie rejestracji brana jest przede wszystkim pod uwagę zdolność danego oznaczenia do pełnienia funkcji oznaczenia pochodzenia.
Art. 24 Ustawy Prawo własności przemysłowej. Patenty są udzielane – bez względu na dziedzinę techniki – na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania.
Art. 102 ust. 1 Ustawy Prawo własności przemysłowej Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, fakturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.
Z powyższego wynika, że wynalazek i wzór muszą być “nowe”. “Nowość” przy patentach i wzorach przemysłowych ma trochę inaczej rozumiana. Wydaje mi się niezwykle ważne, aby wiedzieć co ten wymów oznacza i mieć go na względzie przez cały proces tworzenia nowego rozwiązania/wzoru. Dlaczego? Nawet jeżeli stworzymy coś niezwykle ciekawego i bezsprzecznie wartościowego, to nie uzyskamy ochrony jeżeli przedwcześnie “to coś” ujawnimy. Ujawnienie bowiem, co do zasady, oznacza przekreślenie “nowości”.
Niestety może się tak zdarzyć, że będę mógł bardzo szybko odrzucić możliwość rejestracji danego rozwiązania. W zasadzie wystarczy, że na pytanie “Na czym polega rozwiązanie?” usłyszę odpowiedź: “Co będę Panu opowiadał… Może Pan się z nim zapoznać na naszej stronie www, gdzie je przedstawiliśmy.”
WYMÓG NOWOŚCI PRZY PATENTACH I WZORACH UŻYTKOWYCH
Zgodnie z art. 25 Ustawy Prawo własności przemysłowej, Wynalazek uważa się za nowy, jeżeli nie jest on częścią stanu techniki. Ustawa precyzuje co oznacza “stan techniki”:
Art. 25 ust. 2 Ustawy Prawo własności przemysłowej. Przez stan techniki rozumie się wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób.
Art. 25 ust. 3 Ustawy Prawo własności przemysłowej. Za stanowiące część stanu techniki uważa się również informacje zawarte w zgłoszeniach wynalazków lub wzorów użytkowych, korzystających z wcześniejszego pierwszeństwa, nieudostępnione do wiadomości powszechnej, pod warunkiem ich ogłoszenia w sposób określony w ustawie.
Innymi słowy, nie będzie “nowe” wszystko to co, co zostało ogólnie ujawnione przed dniem, kiedy zgłosiliśmy do opatentowania nasze rozwiązanie. Za “ujawnione” będą uznawane również rozwiązania, które zostały zgłoszone do ochrony przed naszym zgłoszeniem i ujawniono je później w procesie rejestracji.
Co istotne, “nowość” jest tu rozumiana “obiektywnie”. Czyli nie chodzi o to czy coś jest “nowe” dla nas czy dla danego specjalisty, ale czy jest “nowe” w skali światowej. Jeżeli jakieś rozwiązanie było znane np. w Brazylii, to nie będzie “nowe”, w rozumieniu ustawy, w Polsce. Nie będzie natomiast traktowane jako ujawnione rozwiązanie, które komuś udostępniliśmy z zobowiązaniem do zachowania poufności.
I co najistotniejsze – w zasadzie nie jest ważne kto ujawnił dane rozwiązanie. Jeżeli sami je ujawniliśmy, to nie stanowi to usprawiedliwienia. W takim wypadku rozwiązanie również staje się częścią stanu techniki i traci swą “nowość”.
Ponadto, w przypadku, gdy rozwiązanie zostało ujawnione w rezultacie “oczywistego nadużycia w stosunku do zgłaszającego lub jego poprzednika prawnego”, wciąż mamy szansę dokonać zgłoszenia bez utraty “nowości”. Ale musi to nastąpić w ciągu 6 miesięcy od czasu tego bezprawnego ujawnienia.
Warto jeszcze odnotować, że przy patentach i wzorach użytkowych ujawnienie (utrata “nowości”) nastąpi w zasadzie dopiero wtedy, gdy ujawnimy istotę rozwiązania. A istota rozwiązania nie musi wynikać z jego wyglądu. Może się zdarzyć np. tak, że dany produkt będziemy już wprowadzać na rynek, a i tak nikt inny nie będzie mógł dojść do tego, z czego wynika jego wyjątkowość. Tak może być, gdy np. będziemy chronić sposób wytwarzania danego produktu.
WYMÓG NOWOŚCI PRZY WZORACH PRZEMYSŁOWYCH
Zgodnie z art. 103 ust. 1 Ustawy Prawo własności przemysłowej, wzór przemysłowy uważa się za nowy, jeżeli przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania prawa z rejestracji, identyczny wzór nie został udostępniony publicznie przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób. Wzór uważa się za identyczny z udostępnionym publicznie także wówczas, gdy różni się od niego jedynie nieistotnymi szczegółami. Artykuł ten precyzuje dodatkowo, że wzoru nie uważa się za udostępniony publicznie, jeżeli nie mógł dotrzeć do wiadomości osób zajmujących się zawodowo dziedziną, której wzór dotyczy.
Nie będzie też stanowiło “publicznego udostępnienia” ujawnienia wzoru osobie trzeciej, która choćby w sposób dorozumiany była zobowiązana do zachowania poufności.
“Nowość” wzoru przemysłowego jest zatem oceniana trochę łagodniej niż w przypadku patentów. Odmiennie też oceniane są przypadki, gdy sami ujawnimy własny wzór przed zgłoszeniem. Przy patentach oznaczałoby to zapewne utratę nowości. Natomiast w przypadku wzorów przemysłowych obowiązuje “okres łaski”.
Ujawnienie przez nas lub za naszą zgodą wzoru nie będzie problemem, jeżeli złożymy wniosek o jego rejestrację przed upływem 12 miesięcy od daty ujawnienia. Analogiczna zasada obowiązuje, gdy ujawnienie nastąpiło w wyniku nadużycia popełnionego wobec twórcy lub jego następcy prawnego. Innymi słowy można powiedzieć, że po tym jak zaczniemy stosować wzór na rynku, wciąż mamy 12 miesięcy na decyzję o jego rejestracji. Podobnie w przypadku, gdy ktoś zobowiązany do zachowania wzoru w poufności, ujawnia go bez naszej zgody.
W przypadku patentów i wzorów użytkowych Urząd Patentowy RP szczegółowo bada czy wspomniane na wstępie przesłanki rejestracji zostały spełnione. Stąd procedura rejestracji może trwać kilka lat, gdyż każde zgłoszenie wymaga przeprowadzenia szczegółowej analizy. Przy wzorach przemysłowych Urząd, sam z siebie, odmawia rejestracji tylko jeżeli brak nowości czy indywidualnego charakteru są oczywiste. Ale jeżeli wzór faktycznie nie jest “nowy” lub nie posiada “indywidualnego charakteru”, to każdy później może względnie łatwo doprowadzić do unieważnienia prawa wyłącznego, uzyskanego na skutek rejestracji. W tym wypadku Urząd wszczyna procedurę na wniosek i szczegółowo analizuje zgłoszone zastrzeżenia.
Więcej o wzorach przemysłowych i zasadach ich ochrony:
ŚRODKI ZAPOBIEGAWCZE – ZABEZPIECZENIE “NOWOŚCI”
Utrzymanie naszego rozwiązania, projektu, czy też wzoru w tajemnicy do czasu jego zgłoszenia do rejestracji będzie zatem kluczowe w realizacji strategii ochrony własności intelektualnej przedsiębiorstwa. Niezwykle przydatne może okazać się wprowadzenie w firmie polityki dotyczącej poufności i przestrzeganie jej również przez kadrę zarządzającą. Taka polityka może przewidywać choćby zasady dotyczące obiegu informacji poufnych i zasady ich oznaczania.
Siłą rzeczy w normalnym toku prowadzenia działalności udostępnienie pomysłu komuś z zewnątrz może być niezbędne, aby prowadzić dalsze prace czy ocenić przydatność rozwiązania. W takim wypadku udostępnienie powinno być poprzedzone spisaniem klauzuli NDA i zobowiązaniem osoby trzeciej do zachowania otrzymanych informacji w poufności. Przekazując dane dalej z zastrzeżonym obowiązkiem poufności, nie będziemy mieli do czynienia z ogólnym ujawnieniem rozwiązania opinii publicznej, więc i “nowość” będzie zachowana.
Przeczytaj również:
Cyryl Romejko specjalizuje się w sprawach związanych z własnością intelektualną, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki rejestracji i ochrony znaków towarowych i wzorów przemysłowych.
