Czym różni się prawo ochronne na wzór użytkowy a prawo z rejestracji wzoru przemysłowego?
Z niniejszego wpisu dowiesz się:
- jaka jest różnica między wzorem przemysłowym i wzorem użytkowym;
- co jest przedmiotem ochrony obu praw;
- jakie są przesłanki uzyskania ochrony;
- i być może – które prawo będzie dla Ciebie najbardziej przydatne.
Wzór przemysłowy i wzór użytkowy to dwa odmienne prawa własności przemysłowej, które, choć zbliżone z nazwy, są w sposób istotny od siebie różne.
Najprościej można powiedzieć, że wzór użytkowy to taki “mały patent”, który ma chronić jakiś wynalazek w zakresie jego wyglądu i związanych z tym cech technicznych/użytkowych. Wzór przemysłowy również dotyczy wyglądu, ale w tym wypadku ochrona przyznawana jest na szczególną, można powiedzieć “autorską” formę jaką nadano danemu wytworowi.
Innymi słowy, wzór użytkowy dotyczy pewnego rozwiązania technicznego i te techniczne aspekty w nim są najistotniejsze. Wzór użytkowy nie będzie chronił czysto estetycznych walorów rozwiązania. Odwrotnie w przypadku wzoru przemysłowego, który chroni indywidualną formę wytworu, wygląd jako taki.
Można powiedzieć, że wzór użytkowy ma bliżej do patentu, a wzór przemysłowy do znaku towarowego. Jeżeli wynalazek nie spełnia wszystkich wymogów do ochrony patentem, to może być jeszcze szansa jego rejestracji jako wzór użytkowy. Z kolei znak towarowy może być zarejestrowany jako wzór przemysłowy. Choć trzeba mieć na względzie, że znak towarowy możemy chronić właściwie w nieskończoność, a wzór przemysłowy maksymalnie przez 25 lat.
Wzór użytkowy – mały patent
Wzorem użytkowym może być pewne rozwiązanie o charakterze technicznym. Musi ono przy tym dotyczyć kształtu lub budowy przedmiotu o trwałej postaci albo przedmiotu składającego się ze związanych ze sobą funkcjonalnie części o trwałej postaci.
Wzorem użytkowym będzie więc nowy projekt zawiasy, ale już nie skład chemiczny jakiegoś produktu czy sposób.
Ponadto wzór użytkowy, tak jak patent musi: 1) być nowy, 2) nadawać się do przemysłowego stosowania. Odpada trzecia przesłanka ochrony patentu – wzór użytkowy nie musi posiadać poziomu wynalazczego. Aby uzyskać patent wynalazek “nie może wynikać dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu techniki.”
Wzór użytkowy, w przeciwieństwie do patentu, nie musi być szczególnie “nowatorski” i być nieoczywisty dla znawcy dziedziny. Wystarczy, że jest nowy.
Okres ochrony oraz koszt rejestracji wzoru użytkowego
Maksymalny czas ochrony wzoru użytkowego wynosi 10 lat. Przy czym opłaty w tym względzie uiszcza się co 2 lub 3 lata. Koszt ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, prezentuje się następująco
| OPŁATA ZGŁOSZENIOWA (BAZOWA) | |
| w formie papierowej | 550 zł |
| w formie elektronicznej | 500 zł |
| OPŁATY OKRESOWE | |
| za pierwszy okres ochrony (1., 2. i 3. rok ochrony) | 250,00 zł |
| za drugi okres ochrony (4. i 5. rok ochrony) | 300,00 zł |
| za trzeci okres ochrony (6., 7. i 8. rok ochrony) | 900,00 zł |
| za czwarty okres ochrony (9. i 10. rok ochrony) | 1100,00 zł |
Wzór przemysłowy
Wzór przemysłowy, jak już wspomniałem, również chroni zewnętrzną postać – wygląd – jakiegoś wytworu, ale nie pod względem technicznym czy funkcjonalnym. “Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, fakturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.”
Tak jak patent i wzór użytkowy, wzór przemysłowy musi być nowy. Ale w tym wypadku wymóg ten jest złagodzony. Jeżeli samo coś udostępniliśmy “na zewnątrz’, to wciąż możemy to zarejestrować jako wzór przemysłowy w ciągu roku od tego udostępnienia.
Wygląd wytworów przestrzennych, jak przedmiotów użytkowych, mebli, lamp, zabawek, opakowań, nadaje się do rejestracji jako wzór przemysłowy. Podobnie loga, znaki towarowe, etykiety, ornamentacja.
Wzór przemysłowy jest chroniony w takim zakresie jak został przedstawiony w projektach załączonych do zgłoszenia. Co istotne, jeżeli na wzorze widać pewne ciekawe rozwiązania techniczne, to te, jako takie, nie będą objęte ochroną wzoru. Dla nich właściwym środkiem ochrony będzie właśnie wzór użytkowy. Ustawa wprost wyklucza ochronę przez prawo z rejestracji tych aspektów wzoru, które mają charakter techniczny.
Jeżeli jakieś ciekawe rozwiązanie techniczne ujawnimy we wzorze przemysłowym, ale nie zdecydujemy się go zastrzec we właściwej dla niego formie, to właściwie każdy inny podmiot mógłby to rozwiązanie skopiować i nie stanowić to będzie naruszenia prawa do wzoru przemysłowego.
Art. 107. [Cechy wytworu nie objęte prawem z rejestracji]
Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego nie obejmuje cech wytworu:
wynikających wyłącznie z jego funkcji technicznej;
które muszą być odtworzone w dokładnej formie i wymiarach w celu umożliwienia mechanicznego połączenia go lub współdziałania z innym wytworem.
Okres ochrony oraz koszt rejestracji wzoru przemysłowego
Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego obowiązuje maksymalnie 25 lat. Przy czym te 25 lat dzieli się na 5-letnie okresy ochrony, z których każdy podlega opłacie.
Więcej o opłatach można przeczytać we wpisie: Wzory przemysłowe – koszt rejestracji i ochrony
Czy można ten sam produkt zarejestrować jako wzór przemysłowy i wzór użytkowy?
Jak najbardziej, choć ochrona nie będzie dotyczyła tego samego. Oczywiście to przy założeniu, że ten produkt zawiera elementy, które nadają się do ochrony jako wzór przemysłowy i użytkowy.
Zgłoszenia odnosiłyby się do określonego produktu, ale obejmowałyby jego inne aspekty. Wzorem przemysłowym będziemy chronić jego estetykę, jego szczególny wyróżniający, indywidualny charakter, wynikający choćby z kolorystyki. Zaś przez wzór użytkowy.
Zupełnie odmienne będą wyglądały formularze obu zgłoszeń.
Zgłaszając wzór przemysłowy, wystarczy, że go przedstawimy na zdjęciu. Zdjęcie to, czy też rysunek, musi wyraźnie prezentować charakterystyczne cechy wzoru. Porównanie do procedury rejestracji znaków towarowych nasuwa się samo.
Wzór użytkowy zgłaszamy natomiast podobnie jak patent. Tu rysunki i prezentacje wizualne wzoru nie wystarczą, choć te też są wymagane i muszą przedstawiać istotne cechy techniczne wzoru. Decydujący jest opis wzoru, który musi zawierać zastrzeżenia ochronne. I te zastrzeżenia wyznaczają zakres przedmiotowy prawa ochronnego, czyli też zakres ochrony wzoru.
Od prawidłowego sformułowania zastrzeżeń ochronnych zależy, czy nasz wzór w ogóle zostanie zarejestrowany i czy będzie przysługiwała mu jakakolwiek sensowna ochrona. No i czy łatwo/trudno będzie można ją obejść.
Przeczytaj również:
Przeczytaj również:
Cyryl Romejko specjalizuje się w sprawach związanych z własnością intelektualną, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki rejestracji i ochrony znaków towarowych i wzorów przemysłowych.
